شعر انقلاب و دفاع مقدس جریانی پویا/ آرمان خواهی در قالب اشعار
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۳۰۵۴۸۱
به گزارش خبرنگار مهر، اشعاری که از اعماق جان شاعران بر سفیدی کاغذها جاری میشوند، میتوانند از پنهان و پیدای روزگار سرایش آن شعر نشان داشته باشند. بیتردید رویدادهای بزرگی چون وقوع انقلابها در هر برهه از زمان بر آفرینشهای هنری آن مقطع زمانی تأثیر میگذارد و این تأثیر نگاه منتقدان و پژوهشگران را به خود میخواند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
«اسماعیل محمد پور» پژوهشگر و شاعر گیلانی در گفت و گو با خبرنگار مهر درباره جریان شعر انقلاب اسلامی ایران، گفت: میتوان موضوع ادبیات انقلاب را به همه آثاری تعمیم داد که در طول انقلاب اسلامی پدید آمدهاند و خالقان این آثار نگرشی مثبت و باورمند نسبت به پدیده انقلاب اسلامی داشتهاند.
وی ادامه داد: از این رو ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیاتی است که هم زاده زمان خود است و هم از حوزه اندیشه انقلاب برآمده و از لحاظ دیدگاه همسو با انقلاب اسلامی است.
پژوهشگر و شاعر گیلانی با بیان اینکه استبداد ستیزی، حس وطنخواهی، تنفر از بیگانه، ترویج و تبلیغ روحیه انقلابی، زمان آگاهی، تجلیل از شهدای حوادث سیاسی و تکریم انقلابیون از جمله خصایصی است که به عنوان ریشههای شعر انقلاب اسلامی قلمداد میشوند، افزود: شاهدیم که برخی از موارد مذکور به صورت برجسته و شاید به طور کاملاً اختصاصی از ویژگیهای ادبیات انقلاب اسلامی به شمار می آیند.
وی اضافه کرد: ما در شعر انقلاب اسلامی که در واقع شعری آرمان خواه است، شاهد بازتاب یک سری جریانات تاریخی، رخدادها و وقایع حوزههای اجتماعی، سیاسی و حتی دینی هستیم. موارد فوق به عنوان یک جریان آرمان خواه و آرمان ساز به طور عموم در ادبیات انقلاب، ریشه پیدا کرده و همچنان باقی است.
محمدپور با بیان اینکه در واقع رجعت به گذشته و رجوع به وقایع تاریخی به منظور تعالی ادبیات انقلاب اسلامی به کار رفته است، ادامه داد: برای مثال نهضت سربداران، آرمان گرایی امیرکبیر، حماسه امام قلی خان در برجسته سازی موضوع خلیج فارس، نهضت مشروطه، اعدام شیخ فضل الله نوری، جنبش آذربایجان و قیام ستارخان و باقرخان، نهضت جنگل، موضوع حق طلبی و استبداد ستیزی شهید مدرس و عدالت خواهی دکتر شریعتی از جمله بازتاب رخدادهای تاریخی است که در شعر انقلاب به چشم میخورد و از آنها میتوان به عنوان جنبههای زمینه ساز مفاهیم و موضوعات شعر انقلاب نام برد.
برجستگیهای معنایی شعر انقلاب
محمد پور از رجز و حماسه به عنوان یکی از برجستگیهای معنایی در حوزه شعر انقلاب یاد کرد و افزود: رجز و حماسه سالها حلقه مفقوده شعر معاصر ایران بود و کمتر دیده میشد؛ هر چند گاهی در شعر مشروطه و اشعار شاعران مشروطه خواه این گونه رجز خوانی را میبینیم اما باید توجه داشت که هیچ وقت به پررنگی حضور رجز در شعر انقلاب نبوده، البته لازم به ذکر است که شرایط هم در آن دوره مهیا نبود، ولی در سالهای پس از پیروزی انقلاب از آنجا که نظام حاکم با این گونه رجزخوانیها در مقابل دشمن همسو بود، شاعران بدین موضوع گرایش یافتند.
وی در ادامه با بیان اینکه رجزخوانی همیشه به نفع جریان شعر انقلاب نبود، یادآور شد: شعر انقلاب در بعضی مواقع به واسطه رجزخوانی دچار شعارزدگی شد شعر انقلاب در بعضی مواقع به واسطه رجزخوانی دچار شعارزدگی شد. بدین معنا که وقتی شاعران به دلیل غلیان خشم و غضب خویش به شعار زدگی در شعر روی میآورند، با نقاط آسیب شعر مواجه میشویم و مشاهده میکنیم که شعر دچار سستی شده و عناصر شعر در آن اثر کمرنگ میشود.
پژوهشگر و شاعر گیلانی ادامه داد: بعضی رجزها هم برخاسته از ارادت، شور و شعف مخلصانه است اما با شعر فاصله دارند و در حوزه شعار گنجانده میشوند. واقعیت این است که این گونه آثار به کمک شعر انقلاب نیامدهاند اما مردم انقلابی و تشنه عدالت و استبداد ستیز آن عصر، تشنه همین گونه شعر بودند و از این اشعار بسیار استقبال میکردند.
محمد پور حضور پررنگ واژهها و اصطلاحات انقلابی در شعر انقلاب را از دیگر نکات برجسته این جریان دانست و گفت: کلماتی چون بسیجی و جانباز پس از انقلاب به کار گرفته شدهاند و همچنین ورود شخصیتهای مذهبی نظیر یاسر، ابوذر، مقداد به اشعار که اکنون امری عادی تلقی میشود، در سالهای نخستین پس از پیروزی انقلاب اینطور نبود و برای مردم تازگی داشت.
قالبهای شعر در شعر انقلاب
این پژوهشگر با اشاره به اینکه در جریان شعر انقلاب، تحولی در قالبهای شعر ایجاد نشده است، اظهار کرد: شاعران اشعار انقلابی چون پیشینیان از قالبهای غزل، قصیده، مثنوی، دو بیتی، رباعی و چهارپاره بهرهمند شدند؛ البته میتوان گفت در دورههایی مثنوی بیشتر مورد استقبال شاعران دفاع مقدس قرار گرفت. همچنین زندهیادان «سید حسن حسینی» و «قیصر امین پور» در برهههایی از زمان به قالب رباعی روی آوردند و شاید بشود گفت، در دوره خویش، رباعی را در حوزه شعر انقلاب به کمال رساندند. با این وجود چنین مواردی در رده ویژگیهای ممتاز شعر انقلاب در راستای تحول قالبها محسوب نمیشود، بلکه جریانی عادی بود که استفاده از قالبها را هم به همان شکل کلاسیک در پی داشت.
وی ادامه داد: نگاهی به جریان شعر انقلاب به ویژه در دهه اول، حاکی از این است که اشعار متمرکز بر قالبهای سنتی سروده شدهاند و بعدها کمی به شعر نو نیمایی گرایش یافته و در ادامه بعد از یک سری چالشها و تجارب، شعر سپید نیز جایگاهی در شعر انقلاب پیدا میکند.
محمد پور با بیان اینکه شکل گیری زبان شعر انقلاب آنقدر چشمگیر بود که برخی صاحب نظران آن را حتی دارای یک تشخص استثنایی دانستند شکل گیری زبان شعر انقلاب آنقدر چشمگیر بود که برخی صاحب نظران آن را حتی دارای یک تشخص استثنایی دانستند، اظهار کرد: نوآوریهایی در این اشعار وجود دارد که میشود آن را مختص به زبان شعر انقلاب دانست. در واقع همانطور که خود انقلاب یک پدیده استثنایی غیر قابل پیش بینی بود، زبان ادبیات برخاسته از انقلاب هم ویژگیهای استثنایی و منحصر به خود را داشته است.
وی اضافه کرد: موضوع دیگری که در این راستا میتوان از آن یاد کرد، نهضت ترکیب سازی در شعر انقلاب است که شاعران به منظور افزایش لایههای زیباییشناسانه و مفهومی اشعار خویش به خلق ترکیبهای نو پرداختند.
جسارتهای زبانی
محمد پور تلاش شاعران برای ایجاد تازگی در قافیه و ردیف اشعار انقلاب را از دیگر موضوعات قابل توجه دانست و گفت: این نوجویی در شعر کلاسیک پیش از انقلاب کمتر دیده میشود.
وی با بیان اینکه نهضت نوجویی به ویژه در شعر پس از انقلاب در حیطه زبان باعث شکل گیری جسارتهای زبانی شد، تصریح کرد: کلمات و ترکیبات تازه در آثار شاعران انقلاب باعث درنگ و تأمل بیشتر مخاطب شده و این مقصودی بود که شاعران انقلاب در پی آن بودند. بدین ترتیب میتوان گفت، تعابیر و تفاسیر خاصی که در جریان انقلاب و دفاع مقدس شکل گرفت به نوعی شناسنامه شعر انقلاب محسوب میشود.
پژوهشگر و شاعر گیلانی در ادامه به شاعران گیلان در عرصه شعر پایداری اشاره کرد و افزود: کتاب «تذکره شاعران پایداری گیلان» زندگینامه مختصر و تحلیل کوتاه از سبک اشعار و نمونههایی از اشعار ۱۳۵ شاعر حاضر و متوفای فعال در حوزه ادبیات پایداری گیلان پرداخته شده است.
وی ادامه داد: نگاهی کوتاه به این کتاب نشان میدهد که شعر انقلاب و دفاع مقدس، جریانی پویا است؛ چرا که بسیاری از شاعرانی که در این کتاب، از آنها میخوانیم، جنگ را ندیدند و دوران انقلاب را به یاد نمیآورند اما تحت تأثیر مفاهیم آرمانی و ایدئولوژیکی در راستای این ارزشها به سرایش شعر پرداختهاند و میپردازند.
کد خبر 5416858منبع: مهر
کلیدواژه: ادبیات پایداری اسماعیل محمد پور شاعران انقلاب دهه فجر ویروس کرونا بوشهر انقلاب اسلامی ایران کرمانشاه خطبه های نماز جمعه آمار کرونا بارش برف شیوع کرونا عکس استانها ایلام همدان شیراز تبریز پژوهشگر و شاعر گیلانی جریان شعر انقلاب انقلاب اسلامی ادبیات انقلاب شعر انقلاب دفاع مقدس محمد پور قالب ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۳۰۵۴۸۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دزفول، دارای خاستگاه فرهنگی و تمدنی عمیق
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای استان خوزستان، دکتر محمد مهدی اسماعیلی در پیام ویدئویی خود به مراسم بزرگداشت ادیب دزفول گفت: خیلی مشتاق بودم در مراسم نکوداشت و تقدیر از شاعر عزیز و گرانقدرمان آقای دکتر محمدرضا سنگری در شهر مقاومت در دزفول عزیز حاضر شوم.
وی افزود: دزفول یکی از مهمترین حوزههای دفاعی و افتخار آفرینیِ ما در دفاع مقدس بوده است؛ در دفاع مقدس شاید کنار خرمشهر عزیز بیشترین بازخورد، خاطره، قصه و بعضی وقتها غصه در شهر عزیز دزفول به وجود آمده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: به هر حال اتفاق مهم دیگر این است که این خطه در کنار دفاعمقدس و حضور نورانی در ایام دفاع مقدس اساساً خاستگاه فرهنگی و تمدنی عمیقی را در پیشینه خود دارد.
دکتر اسماعیلی بیان کرد:دزفول در شمال خوزستان از هزارههای قبل از ورود اسلام عزیز تا امروز مهد تربیت فضلا، حکما، ادبا، فقها و سیاستمداران بزرگ و نجیب و شعرا و اهل قلم بسیاری بوده است.
وی گفت: کتاب افتخارات دزفول کتاب بسیار قطوری است و برای همچون منی و آن هم در چنین زمان کوتاهی شاید فرصت نباشد حتی قطرهای از این یم را بازگو کنم.
ولی به هر حال نمیشود به دزفول و سابقه پرافتخارش توجه کرد و یادی از اولین دانشگاه رسمی در تمام نقاط دنیا و قدیمیترین دانشگاه، دانشگاه جندی شاپور نکرد.
وزیر فزهنگ و ارشاد اسلامی افزود: از دزفول عزیز یاد کرد و از بزرگانی، چون شیخ مرتضی انصاری خاتم الفقها و المجتهدین نام نبرد، از دزفول عزیز نام ببریم و از بزرگان تاریخسازش در ایام پیش از پیروزی انقلاب در ایام مبارزه و دفاع مقدس نام نبرد؛ تا به امروز دزفول و دزفولیان در پیشانی افتخارات این مرز و بوم درخشیده اند.
دکتر اسماعیلی افزود: از آقای دکتر محمدرضا سنگری به عنوان یکی از مهمترین ادبای معاصر قدردانی و از نقش آفرینیشان در مبارزات قبل از انقلاب و در ایام دفاعمقدس نیز تقدیر میکنم.
وی ادامه داد: بسیاری از سرایندگان اشعار حماسی از اندیشههای ایشان وام گرفتهاند و بسیاری از خوانندگان و هنرمندان نام نیک ایشان را در کنار آثارشان با افتخار ثبت کردهاند، امروز هم این شخصیت بزرگ برای کشور و مملکت ما نعمت است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان این پیام خود اظهار کرد: خوشحال هستم که مردم عزیز دزفول و مسئولان شهرستانی و استانی این همت را گمارده اند که از این شخصیت تابناک و این چهره ادبی که در عین حال معلمی دلسوز و محققی پژوهشگر و پرتلاش است تجلیل کنند.از راهی دور، از طریق فضای مجازی خدمت تک تک شما بزرگواران، آقای دکتر سنگری و همه شرکت کنندگان عزیز عرض سلام و ادب و احترام دارم، انشاالله به زودی توفیق داشته باشم و در دزفول عزیز حاضر شوم و خدمت عزیزانمان در آنجا از نزدیک عرض سلام و ارادت داشته باشم، در پناه خداوند متعال باشید.